Bionisch horen (22) - Muziek en CI - worstel en kom boven

Piano (foto: Wies Groeneveld)

Muziek en een CI, dat zijn twee dingen die regelmatig met elkaar in conflict zijn. Muziek klinkt helemaal niet meer zoals voorheen. Hierover schreef ik in een eerdere blog, 'Listen tot the music'.

Sinds de verschijning van die blog, nu bijna een halfjaar geleden, was er nog wel wat ontwikkeling in het gebruik van mijn CI, ook in het luisteren naar muziek. Toch mis ik nog steeds de warme klanken die zorgen voor de nuancering in de verschillende tonen en de klankkleur van verschillende instrumenten. Mijn hoortoestel op mijn andere oor vangt nog wel iets op, maar heel zacht...



Afgelopen zaterdag reisde ik af naar Ede. Daar werd door OPCI, belangenorganisatie van CI-dragers, een speciale dag georganiseerd over het luisteren naar muziek met een CI. Niet alleen ik, maar vele CI-dragers lopen tegen dezelfde problemen aan als zij naar muziek luisteren. We waren met gelijkgestemden onder elkaar.

Tijdens deze dag werden informatie en ervaringen uitgewisseld. Ook kregen wij tips om muziek weer te leren herkennen. Het was een leerzame dag, waarin het voor mij duidelijk werd wat de oorzaak is dat muziek voor mij niet meer klinkt zoals vroeger.

Audioloog Bert van Zanten vertelde in het ochtendprogramma over het transport van geluiden naar de geluidszenuw, zowel bij een goed functionerend oor via ongeveer 3000 trilhaartjes, als bij een CI. Met een CI worden geluiden gebundeld in 22 elektroden omdat de trilhaartjes kapot zijn. Die elektroden nemen de functie van slakkenhuis en trilhaartjes over. Die bundeling van tonen wordt tijdens het transport naar de gehoorzenuw weer gesplitst in afzonderlijke tonen. In dat proces verdwijnt de nuancering in grondtonen en boventonen, waardoor de uiteindelijke klankkleur verdwijnt. Daardoor klinkt muziek vaak vervormd en dat is met de huidige technische stand van zaken helaas blijvend. Een technische oplossing voor dit probleem blijkt helaas niet voorhanden te zijn, althans nu nog niet. Ik vond het schokkend om dit te horen, maar het verklaart voor mij heel veel waarom ik nog steeds moeite met muziek heb.

De verwachtingen van het luisteren naar muziek met een CI mogen met de huidige techniek helaas nog niet te hooggespannen zijn. Tips en trucs om muziek weer te herkennen én ervan te kunnen genieten zijn echter heel welkom! Evenals natuurlijk mogelijke technische ontwikkelingen die ervoor zorgen dat er wél weer een normale klankkleur is waar te nemen. Toekomstmuziek...?

's Middags waren er vier zeer verschillende workshops over muziekwaarneming. Variërend van slagwerk, gitaar, de Vijfde Symfonie van Beethoven tot eigen zang.

Tijdens de slagwerkworkshop van Ruud Mourik (muziekpedagoog, componist en slagwerker) ondervond ik geen enkel probleem. Mijn ritmegevoel is nog net zo goed als vóór de CI-operatie. Dat merkte ik al toen ik thuis af en toe op het drumstel van mijn zoon aan het rammelen was. Met de workshopgroep lukte het uiteindelijk iedereen om een slagwerkstuk als ensemble te spelen. Ik vond dat een enorme opkikker!

Gitaarnoten en -akkoorden zijn voor mij een stuk moeilijker om waar te nemen. Afzonderlijke noten klinken heel zacht en akkoorden zijn voor mij nog steeds een ondefinieerbare brij. Daar werd ik mee geconfronteerd tijdens de workshop van Paul Konings, CI-ervaringsdeskundige en gitarist. Hij vertelde over zijn gehoorverlies, muziekwaarneming met zijn CI en hoe hij toch na jaren de draad weer oppakte en zijn gitaar weer ter hand nam. Zijn verhaal en de nummers die hij samen met zangeres Ellen Vermeltfoort ten gehore bracht, inspireerden mij om ook weer wat vaker op mijn eigen gitaar te spelen. Ondanks het feit dat ik een paar weken geleden iets probeerde wat nergens naar klonk, nadat mijn buurjongen mijn gitaar voor mij had gestemd. Want dat laatste, helaas... dat lukt mij niet.

Pianiste en CI-ervaringsdeskundige Joke Veltman liet verschillende opnamefragmenten van de Vijfde Symfonie van Beethoven horen en maakte deze muziek ook visueel. Zo kon je zien welke instrumenten op welke momenten speelden en of het om korte noten of langere uithalen ging. Deze visualisatie kan je helpen om de muziek te 'volgen'.

Muziekdocente Saskia Beverloo liet ons ervaren hoe zelf zingen met een CI klinkt. Dat was voor mij wel even weer wennen. Het duurde even voordat ik de grondtoon van een melodie te pakken had. Toen dat uiteindelijk lukte, was de verdere invulling van de betreffende melodie voor mij gelukkig geen probleem meer.

Vier workshops die 'muziekwaarneming' elk een zeer verschillende invulling gaven. Ik vond het zeer geslaagd en ging er met een heel goed gevoel weer vandaan. Muziek blijkt voor mij dus toch nog wel bereikbaar te zijn. Al is het niet van het niveau van vóór mijn gehoorverlies.

Gisterochtend had ik weer een revalidatieafspraak in het ziekenhuis: eerst weer naar de logopediste voor wat metingen en vervolgens door naar de audioloog. Mijn spraakverstaan zit nu op een redelijk niveau, ongeveer 85%. Ik vertelde ook over mijn wederwaardigheden van de muziekdag van OPCI, met name over het hoortoestel op mijn linkeroor dat nog voor enigszins 'warme' tonen bij de muziekwaarneming zorgt. Ik wil namelijk ook het restgehoor van mijn linkeroor zo optimaal mogelijk benutten.

Ik vroeg de logopediste of ze ook met enkele tonen wat metingen op mijn linkeroor wilde doen, om na te gaan hoe het gehoor van mijn linkeroor momenteel is. Dat was geen enkel probleem, dat deed ze met plezier. De uitkomst was echter een stuk minder plezierig... Wat bleek? Mijn linkeroor was in het afgelopen jaar weer flink achteruitgegaan. Ergens was ik er al bang voor, maar de angst is helaas waarheid geworden. Ik hoopte nog wat meer uit mijn hoortoestel te kunnen halen, maar dat trekt-ie helaas niet meer. En nóg sterkere hoortoestellen zijn er niet...

Die achteruitgang is een herhaling van zetten van mijn rechteroor, een aantal jaren geleden. De kans is aanwezig dat ook mijn linkeroor eindigt met vrijwel totale doofheid. Ik hoop dat die doofheid nog even op zich laat wachten en dat ik toch nog een beetje ondersteuning van mijn hoortoestel kan krijgen om nog iets van warmte in de muziek te kunnen waarnemen. Ik vrees echter dat het een kwestie van tijd zal zijn als ook dát niet meer mogelijk is...

Bij thuiskomst na deze onheilstijding moest ik mij even flink afreageren. Dat deed ik op het drumstel van mijn zoon. De ritmes had ik gelukkig goed te pakken. Zou er misschien toch nog een drummer in mij schuilen...?