Met vereende krachten uit de put

Scene uit de film 'Modern Times', van en met Charlie Chaplin (1936). Bron: http://www.dcmetrotheaterarts.com/

Crises en het grote geld
De crisis waarin wij nu zitten, is niet de eerste. Economische crises zijn van alle tijden. De oude Grieken hadden het al over 'hybris' (hoogmoed) met negatieve gevolgen voor veel mensen, Nederland kreeg in de Gouden Eeuw te maken met de zogeheten 'tulpenmanie', een vorm van pure windhandel die abrupt ineenstortte. De jaren '30 waren de jaren van de 'Grote Depressie', de grootste en belangrijkste economische crisis van de 20ste eeuw, met wereldwijde gevolgen. De oliecrises van 1973 en 1979 zorgden voor een economische tegenwind met een hoge werkloosheid. Rond de laatste eeuwwisseling hadden we de 'internetbubble'. De tot nu toe laatste loot aan deze trieste stam is de kredietcrisis van 2007, met een jarenlange nasleep, een double dip en zelfs een triple dip, waarvan we nu de na-ijleffecten ondervinden.

Hoewel elke crisis andere specifieke oorzaken had, zijn veelvoorkomende meespelende factoren speculatie, de jacht op het grote geld en het zichzelf verrijken ten koste van anderen, die het uiteindelijke gelag moeten betalen. Met als gevolg een groeiende inkomenskloof tussen rijk en arm. Ook in de huidige crisis is dit het geval; falende topmannen en roekeloze bankiers met dollar- c.q. eurotekens in de ogen ontvingen exorbitante bonussen of stapten op met een zeer riante vertrekregeling. Dit als gevolg van afspraken die in het verleden in 'het financiële systeem' zijn gemaakt. Een systeem dat in zijn voegen kraakt. De voor dergelijke lieden veelgebezigde term 'graaiers' geeft bondig weer waar menigeen de oorzaak voor de groeiende inkomensongelijkheid zoekt. Hebzucht en geldzucht zijn kennelijk hardnekkige, moeilijk uit te roeien verschijnselen...

Bedrijfsorganisatie
In 1936 verscheen de film 'Modern times' van en met Charlie Chaplin. Hierin wordt een machinerie met verfijnd raderwerk neergezet, die een volkomen geanonimiseerde en mechanische monotone arbeidsorganisatie symboliseert, De arbeiders worden uitgebeeld als afgestompte wezens, alleen Charlie weet zijn gevoeligheid en menselijkheid te bewaren.

Fabrieken werden strak hiërarchisch, top-down georganiseerd en geleid. De arbeiders werden gereduceerd tot radertjes die in een perfect systeem precies deden wat ze opgedragen kregen. Week een radertje (Charlie) af, toen ging de machinerie haperen.

Hoewel de vergelijking met de uitvergroting in 'Modern Times' natuurlijk op de meeste vlakken mank gaat, zijn veel organisaties nog steeds hiërarchisch georganiseerd en medewerkers moeten precies passen in vastgelegde structuren en vastgestelde functieprofielen. Deze benadering kan echter tot starheid en onderbenutting van vele talenten leiden.

Onbenutte kwaliteiten
Het denken in systemen en structuren, in combinatie met een krampachtige focus op kostenreductie, heeft geleid tot talloze reorganisaties en daardoor een gigantisch banenverlies, waardoor grote groepen mensen buiten de boot vallen. In de jaren '80 zijn maatregelen voor een betere verdeling van het werk ingevoerd, maar de huidige regering wil daar niet aan. Deze regering heeft maatregelen ingevoerd die juist tot het tegenovergestelde leiden en ervoor zorgen dat er tot 2024 geen krapte op de arbeidsmarkt ontstaat, namelijk afschaffing van prepensioenregelingen en tegelijkertijd verlenging van de AOW-leeftijd.

Met als gevolg dat degenen die het geluk hebben dat zij nog een baan hebben, langer en harder moeten werken, terwijl een grote groep die dolgraag wil werken, niet aan de bak komt. Dit leidt tot een verscherping van de maatschappelijke tegenstellingen en dreigende sociale uitsluiting waar betrokkenen maar uit kunnen komen. De vraag lijkt niet óf, maar hoe lang het nog gaat duren voordat dit systeem als gevolg van sociale onrust in elkaar gaat storten.

Vele talenten en kwaliteiten kunnen niet tot hun recht komen. Velen kunnen daardoor niet in een zelf verdiend inkomen voorzien. Dit onverantwoord grote potentieel aan onbenutte kwaliteiten schreeuwt om een andere manier van denken en een andere aanpak, zodat deze mensen weer maatschappelijk kunnen meedoen en een broodwinning kunnen vinden.

Nederland, word wakker!
Er zijn momenteel ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen gaande, niet alleen op nationale, maar ook op mondiale schaal:
- Digitale revolutie en verdere automatisering van werkprocessen, waardoor er banen verdwijnen die nooit meer terug zullen komen;
- Demografische verschuivingen: vergrijzing, een enorme bevolkingsgroei, nog steeds toenemende urbanisatie, vooral in India en China opkomst van de middenklasse;
- Nieuwe financiële orde met o.a. Paypal, Google wallet en opkomst van Bitcoin
- Verschuiving van wereldmachten: de verwachting is dat India en China in de toekomst samen 50%
van de wereldmacht gaan vormen
- 'Onderwijs 3.0': een leven lang leren. Deelnemers kunnen iedereen zijn, van elke leeftijd. Ze maken gebruik van persoonlijke kennis, passen contextueel toe wat ze weten, zijn gemotiveerd om samen te werken en maken bewust gebruik van nieuwe technologieën. Ze delen wat ze weten en staan open voor nieuwe ideeën. Ze gedijen goed in platte organisaties, leren continu en zijn niet bang om te falen.
- 'Sharing economy': het willen delen van vaste lasten is in opmars.

Wil Nederland deze ontwikkelingen kunnen bijhouden, dan moet Nederland anticiperen op deze ontwikkelingen. De verwachting is dat de baan anno nu over 10 jaar niet meer bestaat. De arbeidsmarkt zal veranderen. Je zult niet meer een inkomen uit één baan halen, maar uit meerdere projecten en samenwerkingsverbanden. Samen ondernemen, het bundelen van je krachten en gebruik maken van elkaars kwaliteiten, daar gaat het steeds meer naartoe. Nieuwe netwerken zijn in dit verband onontbeerlijk.

Nederland, word wakker! De eerste stappen moeten NU worden gezet!